2022 is het 500ste geboortejaar van Dirck Volkertsz Coornhert.
Dat is niet stil aan Gouda voorbij gegaan. In een veelheid aan activiteiten is aandacht besteed aan deze zeer veelzijdige Nederlandse geleerde, kunstenaar, drukker, accountant en ga maar door; wat deed Coornhert niet. Kern van zijn denken was verdraagzaamheid en de vrijheid van geweten.
Op 29 oktober jl. werd het slotakkoord gegeven in de Sint Jan met een feestelijke afsluiting van een succesvol Coornhertjaar.
500ste geboortejaar van COORNHERT feestelijk afgesloten
Op de sterfdag van Dirck Volckertszoon Coornhert werd, in de Sint-Jan in Gouda waar hij begraven ligt, het Coornhert500-jaar afgesloten met een grote manifestatie. De veelzijdigheid van deze Goudse vrijdenker werd op vele manieren tot uitdrukking gebracht. Al bij binnenkomst werden de bezoekers verrast door een historische schermdemonstratie van het Antwerpse St-Michielsgilde, dependance Gouda. Coornhert was een begenadigd schermer en gebruikte de aanvals- en verdedigingstactieken ook figuurlijk in de publieke debatten die hij voerde met gereformeerde dominees. Debat mocht op deze avond dan ook niet ontbreken en kreeg vorm in een zogeheten Hogerhuis-debat over de Vrijheid van Geweten tussen leerlingen van het Coornhert-gymnasium en de Mandeville-academie. Een jury kwam tot het oordeel dat het door de remonstrantse dominee Kim Magnée strak geleide debat werd gewonnen door de leerlingen van het Coornhert. Dit trio werd beloond met T-shirts met een tekst van de vrijdenker.
De jeugd kwam ook op een andere manier aan bod op deze avond. Om Coornherts talenten als toneelschrijver en rederijker uit te lichten, speelden leerlingen van het Coornhert-gymnasium onder leiding van regisseur Peter Meijer een verrassend toneelstuk, waarbij het publiek op sleeptouw werd genomen door twee ‘glazenuitleggers’. Het verhaal van dit duo werd voortdurend onderbroken door vreemd uitgedoste figuranten die op zoek waren naar Glas 1, het zogeheten Coornhertglas over de Vrijheid van Consciëntie. Toen het publiek uiteindelijk door de gidsen van het middenschip naar dit glas werd gedirigeerd, trof men onder dit van buitenaf verlichte glas een tableau vivant aan van het daarop afgebeelde tafereel van de Vrijheid van Geweten die op een door deugden getrokken strijdkar over de Tirannie rijdt. Met volledig gelijkende, poses, tekstbanderollen en een heuse strijdkar slaagden de leerlingen erin een iconisch beeld neer te zetten.
De door Paul Abels – voorzitter van de Coornhert500-werkgroep van Die Goude – geleide avond begon met enkele sprekers die aspecten uit het leven van Coornhert voor het voetlicht brachten, afgewisseld met 16de-eeuwse muziek. De kerkhistoricus prof.dr. Paul van Geest liet een directe lijn zien tussen kerkvader Augustinus, Erasmus en Coornhert. De Haarlemse burgemeester Jos Wienen belichtte de 48 jaar waarin Coornhert burger van zijn stad was. Zijn Goudse collega Pieter Verhoeve onderstreepte dat Coornherts verblijf in Gouda van wezenlijk belang was voor de stad en de vrijdenker zelf, omdat hij pas hier in alle vrijheid kon werken en dat veel van zijn elders verboden geschriften pas hier op de persen gelegd mochten worden. Beide burgermeesters hielden een vurig pleidooi om het gedachtegoed van Coornhert te blijven uitdragen en hiervoor gezamenlijk een geschikte weg te vinden.
De muzikaliteit van Coornhert – hij speelde uitstekend fluit en luit – kwam bijzonder fraai tot uitdrukking in enkele door hem geschreven liederen, die werden gezonden door de Leidse mezzosopraan Margot Kalse, op luit begeleid door Earl Christy. Andere liederen uit de late zestiende eeuw werden a capella ten gehore gebracht door hert gezelschap Piacevole, onder leiding van de organist van de St. Janskerk, Gerben Budding. Ook aftredend stadsdichter Peter Noordhoek eerde het poëtische werk van Coornhert, maar dan in de vorm van het gedicht “Coornhert. Woorden van waarheid”.
Er zouden weinig ideeën van Coornhert zijn overgeleverd als hij geen toegang had gehad tot de drukpers. Hij was zelf ook doordrongen van het belang ervan. In 1561-1563 was hij daarom zelfs korte tijd mede-eigenaar van een drukkerij in Haarlem. Over zijn relatie met de drukpers schreef Paul Abels een essay, getiteld Door den druck alle de wereldt ghemeem maken, dat door de Goudse drukkerswerkplaats met de hand werd gezet en gedrukt. De eerste exemplaren van deze bibliofiele uitgave van honderd genummerde exemplaren werden op de avond in de St-Jan door Peterpaul Kloosterman – hoofd van de Goudse drukkerij – aangeboden aan de burgemeesters van Haarlem en Gouda. Ook de auteur en Ursula Steenaart, die de fraaie linosnedes maakte, kregen een exemplaar.
Het werd al met al een lange avond van een bijzondere laatste dag van het Coornhert500-project. Eerder op de dag waren de vrijwilligers al bedankt en in het zonnetje gezet, die de Kraamkamer van de Vrijheid in en om het Remonstrantse Poortgebouw hadden ingericht en gedurende meer dan een half jaar hadden bemenst. In totaal bezochten 6666 (het exacte getal) mensen deze tentoonstelling; Gouwenaars, mensen elders uit het land, maar ook veel buitenlanders. Het project werd symbolisch afgesloten met het aansnijden en eten van een grote Coornherttaart.
